بررسی ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی صفات کمی گندم نان در شرایط نرمال و تنش رطوبتی

تعداد 10 رقم گندم نان در سال 1379 بصورت یک طرح دی‌آلل یکطرفه با یکدیگر تلاقی داده شدند و در سال1380 والدین و نتاج در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردیدند و تعدادی صفت، که با مقاومت به تنش خشکی همبستگی داشتند در آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوتهای ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها برای بیشتر صفات بود و فقط در شرایط تنش خشکی برای صفات تاریخ 50% خوشه‌دهی، وزن خشک ریشه و سطح برگ پرچم بین ژنوتیپ‌ها تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد و لذا عمل تجزیه دی‌آلل برای این صفات در این شرایط صورت نگرفت. بدین ترتیب وجود اثر افزایشی و غیرافزایشی ژنها در کنترل صفات مربوط محرز گردید. میزان سهم هریک از این اثرها در بروز صفات یکسان نبود و متناسب با میزان اثر افزایشی ژنها، قابلیت توارث متفاوتی برای آنها برآورد گردید. در این تحقیق GCA برای والدین و SCA برای نتاج آنها و همچنین نسبت واریانس GCA به واریانس SCA برآورد شد. در شرایط نرمال رطوبتی در صفات تعداد سنبلچه در سنبله،‌ زیتوده،‌ تعداد دانه در سنبله، عملکرد، وزنه هزار دانه، تاریخ 50% خوشه‌دهی،‌ سطح برگ پرچم، تعداد روزنه در واحد سطح و شاخص برداشت, اثر غیرافزایشی ژنها در کنترل آنها دخالت داشت درحالیکه در صفات طول پدانکل، طول سنبله و وزن خشک ریشه اثرافزایشی ژنها نقش مهمی داشت.در شرایط تنش خشکی، در صفات تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله،‌ زیتوده، تعداد دانه در سنبله، عملکرد، وزن هزاردانه،‌ تعداد روزنه در واحد سطح و شاخص برداشت اثر غیرافزایشی دخالت عمده‌ای داشت, در حالیکه، برای صفت طول پدانکل اثر افزایشی نقش عمده‌ای ایفا نمود. یکی از اهدف این تحقیق بررسی نحوه کنترل ژنتیکی صفات مرتبط با مقاومت به خشکی و همچنین مطالعه تغییر نسبت واریانس GCA به واریانس SCA در دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی بود.